Ditorja “Zaman”, në një artikull të botuar sot, shkruan për problemet politike dhe ekonomike me të cilat ballafaqohet Kosova katër vjet pas shpalljes së pavarësisë. Sipas ditores, është BE-ja ajo që mund të zgjidhë problemet mes Serbinë. Ndërsa, kur është fjala për ekonominë, autori i shkrimit, Seyit Arslan, nuk është shumë optimist. Ai përmend shifrën prej 50 për qind të papunëve, dhe 50 për qind të popullatës nën moshën 25 vjeçe. Mangësitë në prodhim dhe eksport, sipas tij, kanë bërë që vendi të jetë i varur nga shtetet tjera. Ndërsa, përgjigja që merr përkitazi me këtë, nga ambasadori i Kosovës në Vjenë, Sabri Kiçmari, është pothuaj se qesharake. Ai përmend një sondazh të para dy viteve, ku kosovarët dalin më të lumturit në Evropë! Ndërsa, si “sukses ekonomik” e konsideron moshën e re të popullatës. “Ne nuk jemi duke luftuar me problemet që ndërlidhen me pensionimin, e me të cilin Evropa po përballet tani”, thotë Kiçmari.
Kosova është shtet i ri që shpalli pavarësinë më 17 shkurt 2008 ri. Çdo lagje në vend mbart gjurmët dhe shenjat e pavarësisë së freskët.
Pavarësisht mungesës së infrastrukturës dhe problemeve urbane që i hetova gjatë një udhëtimi nga Prizreni - kryeqyteti kulturor i vendit, deri në Prishtinë - kryeqytetin politik, autostradat e reja, ndërtimi i objekteve të reja dhe sheshndërtimet masive në Prishtinë janë tregues të një transformimi të vendit. Siç pritet, sektori i ndërtimit është aktiv, megjithatë, shifrat e papunësisë nuk korrespondojnë me këtë - me 45 për qind të njerëzve të papunë në Kosovë.
Kosova, që doli si shteti i 50-të në Evropë, ballafaqohet me një numër të madh të problemeve teksa feston përvjetorin e katërt të pavarësisë së saj. Mbështetja dhe prania e shteteve perëndimore, që luajtën një rol të rëndësishëm dhe përcaktues në pavarësinë e saj, është jetike në luftën e Kosovës ndaj problemeve të saj.
Ambiciet e pakicës serbe në pjesën veriore të vendit - sidomos në Mitrovicë - që të bashkohet me Serbinë dhe refuzimi i tyre ndaj sovranitetit të Kosovës, janë problemet më të mëdha politike me të cilat duhet të merret shteti i ri.
Derisa mungesa e njohjes nga Serbia dhe nga banorët në veri të Kosovës janë dy çështjet kryesore politike, problemi më i ngutshëm në Kosovë është papunësia, ku 50 për qind e popullatës është nën moshën 25 vjeçe.
Qeveria e koalicionit përballet me probleme serioze, si ajo për të krijuar institucione të reja shtetërore, ashtu edhe për të ringjallur ekonominë. Populli kosovar, që ka menduar se gjithçka do të jetë më mirë pas pavarësisë, tash e kupton se i nevojitet kohë për të zgjidhur problemet e veta.
Kryeministri Hashim Thaçi dhe partia e tij, Partia Demokratike e Kosovës, ka mbështetjen e BE-së, por duhet të merret me rivalët politikë, për shkak të problemeve të vazhdueshme ekonomike dhe politike.
I deleguari i Kosovës në Vjenë, Sabri Kiqmari, duke komentuar për situatën ekonomike, thotë: "Fatkeqësisht, papunësia është një realitet, sidomos për të rinjtë. Nga ana tjetër, ne nuk jemi duke luftuar me problemet që ndërlidhen me pensionimin e me të cilin Evropa po përballet tani. Sa i përket zhgënjimit të njerëzve, unë do të nxjerr në pah një sondazh të opinionit publik të realizuar dy vjet më parë, që tregon se kosovarët janë më të lumturit në Evropë. Stimulimet për ndërmarrjet e vogla janë në rritje. Papunësia është një problem që duhet të zgjidhet hap pas hapi. Unë besoj se shkalla e papunësisë do të bjerë me 10 për qind përmes masave që ne do të ndërmarrim gjatë pesë viteve të ardhshme”.
Mangësitë në prodhim dhe eksport kanë bërë që vendi të jetë i varur nga shtetet tjera. Mirëmbajtja e sigurisë kombëtare nga ana e forcave ndërkombëtare tregon se varësia nuk është e kufizuar vetëm në fushën e ekonomisë.
Institucionet ndërkombëtare kanë bërë kritika serioze në lidhje me krimin e organizuar, që gjithashtu paraqet një kërcënim për zhvillimin ekonomik. Është e qartë se Kosova po përdoret nga trafikantët e drogës si një rrugë transiti, dhe sasia e drogës e sekuestruara së fundi nga forcat e sigurisë e konfirmon këtë.
Në anën tjetër, politikanët serbë duhet të bëjnë një zgjedhje në mes të kërkesave territoriale mbi Kosovën dhe anëtarësimit në BE. BE-ja kishte theksuar më parë se për fillimin e negociatave për anëtarësim, Serbia duhet të përmirësojë marrëdhëniet e saj me Kosovën. Në dhjetor, kur është parë se përpjekjet e saj nuk ishin të mjaftueshme, BE-ja ia mohoi statusin e kandidatit Serbisë. Kandidatura e Serbisë për anëtarësim në BE do të vendoset në takimet në Bruksel, në muajin mars.
BE-ja i ka detyruar autoritetet serbe që të bëjnë lëshime në çështjet doganore, për shkak të problemit të Kosovës.
Ulrike Lunacek, raportuese e Parlamentit Evropian për Kosovën, ka një mesazh të qartë për Serbinë: "Serbia duhet të jetë e qartë për një gjë: BE-ja ndjek parimin e bashkëpunimit, e jo të konfrontimit".
E njëjta gjë vlen edhe për Serbinë e edhe për Kosovës: Ata duhet të punojnë së bashku e me fqinjët e tyre.
Në një shprehje solidariteti me serbët e Kosovës, Presidenti serb Boris Tadic dhe zyrtarët tjerë serbë bëjnë shpesh referenca me Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara, të miratuar në vitin 1999. Rezoluta, që i referohet integritetit territorial të Jugosllavisë së asaj kohe, është e pavlefshme tani. Serbia, duke u thirrur në këtë Rezolutë e mohon ligjshmërinë e pavarësisë së Kosovës - të njohur tani nga 87 vende në mbarë botën - për çka çështjen e shpiu në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë. Por, ky veprim u kthye Serbisë si një bumerang.
Gjykata, e cila për herë të parë mori një vendim për mosmarrëveshjet territoriale midis dy kombeve, e justifikoi shfaqjen e Kosovës si shtet i pavarur. Vendimi, i cili nuk ka efekt detyrues, inkurajoi kombet e tjera për ta njohur Kosovën. Por, anëtarësimit të Kosovës në organizatat dhe institucionet ndërkombëtare i është vënë vetoja nga Rusia dhe Serbia.
Në gjendjen e tashme, janë tri palë në tavolinë: administrata e Prishtinës, serbët në veri të Kosovës dhe Serbia. Faktori i vetëm që do të shtyjë Serbinë drejtë njohjes së Kosovës është oferta e anëtarësimit në BE. Për Lunacekun, zhvillimi i një dialogu të sinqertë dhe konstruktiv midis Serbisë dhe Kosovës është parakusht për përparimin e procesit të anëtarësimit të dy vendeve në BE. Nëse nuk ka përparim në këtë proces të dialogut, nëse Serbia nuk e lejon pjesëmarrjen e Kosovës në forumet rajonale, atëherë do të jetë vështirë për të dy vendet që të bëjnë progres në rrugën e tyre evropiane..
Në lidhje me qëndrimin e Serbisë ndaj Kosovës, ambasadori Kiçmari thotë: "Serbia është duke vepruar thua se jeton në të kaluarën. Ne nuk mund të pranojmë qëndrimin e Serbisë e cila i referohet Rezolutës 1244. Kjo rezolutë ishte e vlefshme deri në zgjidhjen e çështjes së Kosovës. Tani ka mbaruar çështja e statusit të Kosovës".
Është fakt se Serbia ndërhyn përmes pranisë së saj në veri të Kosovës. Rreth 6,000 punëtorë serbë të këtij rajoni, që kanë ikur nga vendi gjatë luftës, ende marrin pagat e tyre nga Qeveria e Serbisë, thua se janë duke punuar në Kosovë. Sipas vlerësimeve të fundit, pagesat e bëra nga autoritetet serbe për këta punëtorë, gjatë 12 viteve të fundit - që prej ardhjes në pushtet të OKB-së në Kosovë – arrijnë totalin e 6.2 miliardë eurove.
Serbia ka dhënë shenja se ajo do ta preferoj anëtarësimin në BE. Për këtë qëllim, qytetarët kosovarë janë lejuar të hyjnë në territorin e Serbisë, nëse paraqesin kartat e tyre të identitetit, ndërsa edhe automjetet lejohen të kalojnë portat doganore. Mundësia e statusit të anëtarësimit, pas përmirësimit të lidhjeve me Kosovën, do ta forcojë pozitën e qeverisë para zgjedhjeve të ardhshme në prill. Kjo kushtëzohet përmes koncesioneve të mundshme që qeveria mund të bëjë në lidhje me çështjen e Kosovës. A do t’i refuzoj populli serb këto koncesione apo do të bëj se nuk sheh - për hir të anëtarësimit në BE - këtë koha do ta tregoj.
Duke komentuar anëtarësimin e Serbisë në Bashkimin Evropian, Lunacek tha: "Kurrë nuk do të ketë një Qipro të dytë në BE. Nuk ka tokë për t'u përfshirë në BE, kufijtë e të cilit nuk janë të qartë”.
Në përgjigje të pyetjes se ku duan ta shohin Kosovën në 10-vjetorit e pavarësisë, Kiçmari ka thënë: "Dhjetë vjet pas pavarësisë do të jetë një lojtar i rëndësishëm në arenën ndërkombëtare, si anëtar i Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evrope (OSBE) dhe i OKB-së. Ministri i Jashtëm austriak, Michael Spindelegger, e ka përmendur vitin 2020 për integrimin e vendeve të Ballkanit. Deri atëherë ne do të bëhemi anëtar të BE-së. Ne kemi miq shumë të mirë, përfshirë BE-në, SHBA-të dhe Turqinë”.